درد معده از رایج ترین عارضه های گوارشی است که افراد زیادی را درگیر میکند. این عارضه در برخی افراد با شدت کم و در برخی دیگر بسیار مزمن و شدید است و می تواند در تغذیه و فعالیت های روزمره این افراد اثر منفی بگذارد. دلایل بروز انواع معده درد و روش های درمانی برای هریک را در این بخش توضیح خواهیم داد.
آشنایی با دلایل معده درد و راهکار های ساده درمان آن
تقریبا همه افراد در دوره هایی معده درد را به صورت های مختلف تجربه کرده اند، به عنوان مثال بیش از 60میلیون نفر در آمریکا حداقل ماهی یک بار رفلاکس معده (باز گشت اسید معده) را تجربه می کنند. درد و مشکلات معده می توانند کوتاه مدت باشند، بیایند و بروند و یا بعد از غذا خوردن شما ایجاد شوند. رایج ترین مشکلات معده به صورت سوزش معده، ترش کردن و درد معده بروز می کنند.
با ما همراه باشید تا با راه های درمان معده درد، علائم و دلایل آن آشنا شوید.
مایعی که کمک به هضم غذای ما در معده می کند، دارای مقدار زیادی اسید است. گاهی این شیره های گوارشی، از مانع محافظ معده شما عبور می کنند و باعث تحریک پوشش آن می شوند که این التهاب روده نام دارد.
این مشکل می تواند توسط باکتری ها، استفاده مداوم از مسکن ها مانند ایبروفن، استفاده زیاد از الکل و یا استرس زیاد ایجاد شود. اگر شما برای التهاب معده اقدام به درمان نکنید، ممکن است منجر به خونریزی معده یا زخم معده شود.
چه عواملی باعث معده درد می شود؟
درد معده شکایتی شایع در کودکان و بزرگسالان است که قسمت فوقانی معده چندین ساختار حیاتی از جمله کیسه صفرا، کبد و پانکراس را در خود جای داده است.
در حالی که بسیاری از مسائل مربوط به درد قسمت فوقانی معده مانند گاز یا ویروس معده نگران کننده نیست، اما ممکن است موارد دیگر نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.
چندین بیماری می تواند باعث درد معده به ویژه در قسمت بالای آن شود. در بسیاری از موارد یک بیماری می تواند به وضعیت دیگری منجر شود. به عنوان مثال، زخم ها باعث سوءهاضمه می شوند یا سنگ های صفراوی باعث اختلال عملکرد کبد می شوند.
به گزارش مدیکال نیوزتودی، در این مقاله در مورد چند دلیل احتمالی درد در معده به ویژه قسمت فوقانی آن، همچنین گزینه های درمان و زمان مراجعه به پزشک توضیح داده می شود. دلایل معده درد شامل موارد زیر است:
گاز
گاز به طور طبیعی در روده ها و دستگاه گوارش رخ می دهد. هنگام تجمع گاز احساس فشار، نفخ یا پری ایجاد می کند. عفونت، ویروس، اسهال یا یبوست می تواند باعث درد بسیار شدید ناشی از گاز شود. گاز مسئول درد است اگر:
درد موج می زند.
درد باعث تورم معده می شود.
احساس حرکت چیزی در معده دارید.
آروغ زدن یا عبور گاز وجود دارد.
فرد دچار اسهال یا یبوست می شود.
درد ناشی از گاز به طور معمول جدی نیست و داروهای بدون نسخه می توانند به تسکین درد کمک کنند، همچنین فرد می تواند برای جلوگیری از بلع هوا و جلوگیری از تشدید درد ناشی از گاز آرام غذا بخورد. برخی افراد متوجه می شوند برخی از مواد غذایی مانند کلم بروکلی بیشتر باعث درد ناشی از گاز می شوند. گاز به طور معمول ظرف چند ساعت بدون درمان از بین می رود. در صورت بروز تب، استفراغ کنترل نشده یا درد شدید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
سوءهاضمه
سوءهاضمه احساس سوزش در قسمت فوقانی معده و گاهی در دهان یا گلو است، همچنین این درد ممکن است احساس سرمنشا درد از سینه را در فرد ایجاد کند اصطلاح پزشکی سوءهاضمه به طور معمول هنگام وجود اسید زیاد در معده بعد از خوردن غذاهای بسیار اسیدی رخ می دهد.
کمتر معمول است سوءهاضمه می تواند ناشی از زخم معده، ریفلاکس اسید یا حتی سرطان معده باشد. سوءهاضمه مکرر بسیار دردناک یا همراه با کاهش وزن غیرقابل توجیه می تواند نشانه نگرانی جدی تری باشد.
داروهای بدون نسخه در کنترل سوءهاضمه موقتی گزینه های بسیار موثری هستند. شناسایی عوامل محرک مانند برخی مواد غذایی به فرد در ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی کمک می کند. افراد مبتلا به سوءهاضمه مکرر یا شدید باید در مورد مدیریت علائم خود یا تشخیص علت زمینه ای با پزشک صحبت کنند.
ورم معده
ورم معده باعث تورم و دردناک شدن مخاط معده می شود. ورم معده حاد در کوتاه مدت رخ می دهد و به طور معمول به دلیل عفونت باکتریایی مانند باکتری هلیکوباکتر پیلوری به سرعت بروز می کند. برخی شرایط باعث تحریک مخاط معده شده و ورم معده مزمن می شوند. دلایل بروز ورم معده مزمن عبارتند از:
بیماری کرون
بیماری های خود ایمنی
سارکوئیدوز
آلرژی
ویروس ها در افراد با سیستم ایمنی ضعیف
آنتی بیوتیک ها به طور معمول می توانند عفونت های باکتریایی را درمان کنند. هنگام مزمن بودن ورم معده تشخیص و درمان علت اصلی می تواند به بهبود آن کمک کند.
برای بسیاری از افراد کاهش اسید معده با رژیم غذایی کمتر اسیدی یا مصرف دارو نیز می تواند کمک کند. مسکن ها می توانند به کنترل و کاهش علائم کمک کنند، اما داروهای محافظت کننده از پوشش داخلی معده می توانند از بدتر شدن علائم جلوگیری کنند.
ویروس های معده
گاستروانتریت به عنوان ویروس معده علاوه بر درد در قسمت فوقانی معده می تواند باعث حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود. افراد مبتلا به این ویروس معده احتمال می رود با سردرد، درد عضلانی و انرژی کم نیز دست و پنجه نرم کنند. برخی افراد گاستروانتریت را آنفولانزای معده می نامند، اما در واقعیت نوعی از خانواده آنفولانزا نیست.
در بیشتر افراد علائم طی چند روز به طور خود به خود از بین می روند. پرهیز از وعده های غذایی سنگین و نوشیدن فقط مایعات شفاف به فرد در توقف استفراغ کمک می کند. جلوگیری از کم آبی بدن امری حیاتی است، بنابراین مصرف مواردی مانند نوشیدنی های ورزشی را که الکترولیت ها را بازیابی می کند تا زمان برطرف شدن علائم در نظر بگیرید.
برخی از افراد از جمله افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، نوزادان و کودکان بسیار خردسال و افراد دارای شرایط جدی مانند سرطان ممکن است برای جلوگیری از کم آبی بدن به درمان پزشکی احتیاج داشته باشند.
درد عضلانی
بسیاری از عضلات تا قسمت فوقانی معده گسترش می یابند. درد ناشی از آسیب عضلانی یا اسپاسم خفیف می تواند باعث درد موقت در قسمت فوقانی شکم شود. درد در این شرایط اغلب با ماساژ آرام و استراحت بهتر می شود. برخی از افراد با استفاده از کمپرس سرد و گرم نیز تسکین پیدا می کنند. در صورت تشدید درد عضلانی یا عدم بهبود آن طی چند روز برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید.
آپاندیسیت
آپاندیسیت به عنوان عفونت آپاندیس بدون درمان باعث پاره شدن آپاندیس می شود و بیماری می تواند زندگی فرد را تهدید کند. در مراحل اولیه آپاندیسیت فرد متوجه درد مبهمی در اطراف شکم خود می شود، اما این درد می تواند به قسمت بالای معده نیز سرایت پیدا کند. با تشدید عفونت درد به سمت راست و پایین حرکت می کند. در بیشتر موارد پزشک با برداشتن آپاندیس آپاندیسیت را درمان می کند.
سنگ صفرا
سنگ صفرا همیشه مشکلی ایجاد نمی کند، اما برخی اوقات مجاری صفراوی را مسدود می کند. انسداد سنگ صفرا می تواند باعث ایجاد درد شدید در قسمت فوقانی معده، همچنین استفراغ و خستگی شود.
سنگ های صفراوی درمان نشده می توانند بر عملکرد کبد و پانکراس تاثیر بگذارند. هنگامی این اتفاق رخ می دهد فرد ممکن است دچار زردی شود که در آن زردی بیشتر در قسمت پوست و چشم قابل مشاهده است یا به عفونت جدی لوزالمعده مبتلا شود.
در بیشتر موارد پزشک با برداشتن کیسه صفرا سنگ کیسه صفرا را درمان می کند و فرد می تواند زندگی منظمی بدون این اندام داشته باشد یا اینکه پزشک برای حل سنگ ها دارو تجویز می کند. در صورت عبور خود به خودی سنگ صفرا پزشک تغییر سبک زندگی مانند ورزش بیشتر یا رژیم غذایی کم چربی را برای کاهش خطر بروز مجدد سنگ توصیه می کند.
مسائل مربوط به کبد یا پانکراس
کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا با هم برای پشتیبانی از روند هضم غذا کار می کنند که هر 3 اندام در سمت راست و بالای معده قرار دارند. برخی اوقات سنگ های صفراوی درمان نشده مجاری صفراوی را مسدود می کنند و باعث درد در کبد یا پانکراس می شوند.
بیماری های کبدی مانند هپاتیت نیز می توانند باعث بروز درد کبد شوند. پانکراتیت که التهاب لوزالمعده است نیز می تواند باعث درد شود. برخی از دلایل دیگر مانند سرطان کبد یا لوزالمعده احتمال کمتری دارد. علائم اضافی مشکلات کبدی یا پانکراس عبارتند از:
چشم یا پوست زرد رنگ
ادرار تیره رنگ
حرکات روده ای بسیار کم رنگ یا سفید
حالت تهوع
استفراغ
دردی که به تدریج بدتر می شود
درمان مناسب به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. افراد مبتلا به پانکراتیت ممکن است برای دریافت مایعات و کنترل در بیمارستان بستری شوند. بیماری های کبدی به دارو نیاز دارند پیوند کبد نیز می تواند بیماری پیشرفته را درمان کند.
برای سرطان های کبد و پانکراس شیمی درمانی، پرتودرمانی یا جراحی تجویز می شوند. صرف نظر از علت بروز درد در کبد یا پانکراس تشخیص سریع می تواند جان انسان را نجات دهد.
انسداد روده
انسداد روده عبور از آن را سخت یا غیرممکن می کند که این امر می تواند باعث بروز درد شدید، یبوست و مشکل هضم و جذب غذا شود. علائم انسداد روده علاوه بر معده درد شامل موارد زیر است:
استفراغ صفراوی، ماده ای به رنگ زرد مایل به سبز
معده متورم
ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع
گرفتگی شدید
انسداد روده به عنوان یک فوریت پزشکی محسوب می شود زیرا می تواند باعث پارگی یا آلودگی جدی روده شود. داروها، مایعات و مسکن ها اغلب کمک می کنند. در برخی موارد نیز گزینه جراحی برای رفع انسداد تجویز می شود.
بیماری دیورتیکولار
کیسه های کوچکی به نام دیورتیکول می توانند در روده ها به ویژه در روده بزرگ ظاهر شوند. هنگام التهاب یا آلودگی این کیسه ها فرد می تواند به شدت درد شکم را احساس کند. محل درد به محل وجود دیورتیکول بستگی دارد.
در حالی که دیورتیکول بیشتر در روده های پایین مشاهده می شود، اما می تواند در روده فوقانی نیز ظاهر شده و باعث درد در قسمت فوقانی معده شود. دیورتیکول ممکن است بر عملکرد روده نیز تاثیر بگذارد و علائمی مانند یبوست و اسهال ایجاد کند.
پروبیوتیک ها و رژیم غذایی حاوی فیبر بالا اغلب به درمان دیورتیکولیت کمک می کنند. در صورت تشدید یا عدم بهبود عفونت پزشک ممکن است جراحی برای برداشتن دیورتیکول یا بخشی از روده را انجام دهد.
زخم معده
زخم معده جراحت های بازی روی پوشش معده شما یا قسمت بالایی روده کوچک شما هستند، که باعث سوزش معده می شوند.
رایج ترین دلیل زخم معده، باکتری است ولی باز هم استفاده مستمر از آسپیرین، ایبروفن و مسکن های دیگر نقش هم در ایجاد این مساله نقش دارند. همچنین کسانی که سیگار می کشند یا الکل مصرف می کنند، بیشتر شاهد علائم زخم معده هستند. این زخم ها معمولا با آنتی اسید ها و آنتی بیوتیک ها درمان می شوند.
معده درد عصبی
تغییرات عصبی و فیزیولوژیکی مرتبط با احساسات شما، تمام بدن از جمله دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد،که این تغییرات می توانند ناگهانی شروع شوند و خیلی شدید باشند و منجر به معده درد عصبی شوند.
رفلاکس معده
سوزش سر دل و سوءهاضمه از علائم رفلاکس معده هستند. سوزش سر دل، درد و سوزشی است که می تواند از معده شما شروع شود و به سینه شما نیز سرایت کند.
رفلاکس اسید معده معمولا زمانی اتفاق می افتد که شما یک وعده غذای سنگین خورده اید یا رو به پشت دراز کشیده اید. مصرف موادی مانند شکلات، نوشیدنی های کافئین دار و الکلی، غذاهای شور، چرب و سرخ کردنی، پیاز و سیر و همچنین گوجه باعث بد تر شدن رفلاکس معده می شوند.
ویروس معده
ویروس معده با عنوان “آنفولانزای معده” نیز شناخته می شود، این یک عفونت ویروسی در روده کوچک شما است. شما ممکن است اسهال، گرفتگی عضلات و حالت تهوع داشته باشید. برای کسی که دچار عفونت معده می شود، درمانی وجود ندارد، بلکه این مشکل به خودی خود برطرف می شود.اما اگربالا می آورید، دچار کم آبی شده اید یا در مدفوع خون خون مشاهده می کنید حتما به پزشک مراجعه کنید.
مسمومیت غذایی
باکتری ها، ویروس ها و انگل های موجود در غذا می توانند باعث این بیماری شوند. شما ممکن است دچار کم آبی شوید، حالت تهوع داشته باشید یا استفراغ کنید. این مساله زمانی اتفاق می افتد که غذا دچار آلودگی است. این بیماری هم خود به خود بهبود می یابد اما اگردر اسهال و استفراغ خود خون مشاهده کردید یا بیش از سه روز دچار اسهال شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
عدم تحمل لاکتوز
لاکتوز قند موجود در شیر و دیگر محصولات لبنی است. اگر شما آنزیمی به نام”لاکتاز” را به اندازه کافی نداشته باشید، بدن شما برای شکستن مولکول های لاکتوز به مشکل بر می خورد. که می تواند باعث کم آبی، نفخ، ورم و درد شکم شود.این مشکل درمان خاصی ندارد ولی شما می توانید آن را کنترل کنید به صورتی که میزان لبنیات موجود در برنامه غذایی روزانه تان را کم کنید یا محصولات بدون لاکتوز خریداری کنید.
حساسیت غذایی
این مساله زمانی اتفاق می افتد که بدن شما یک ماده غذایی خاص را با ماده ای مضر اشتباه می گیرد و تلاش برای دفاع در برابر آن می کند.
علاوه بر درد معده، نشانه هایی مانند ورم دهان و گلو ظاهر می شوند. در موارد جدی شوک و حتی مرگ در صورت عدم درمان به موقع نیز ممکن است. صدف، مغزها، ماهی، تخم مرغ، بادام زمینی و شیر از برخی مواد هستند که بیش از دیگر مواد محرک هستند.
التهاب لوز المعده
این مساله زمانی ایجاد می شود که لوزالمعده، ارگانی که به بدن شما کمک می کند تا قند و غذا را هضم کند، دچار ورم می شود. ممکن است شما در قسمت بالایی شکمتان دچار درد شوید که هنگام غذا خوردن این درد شدت می یابد. شما ممکن است دچار حالت تهوع شوید و استفراغ کنید. موارد سطحی معمولا خود به خود درمان می شوند، اما موارد جدی می توانند خطرناک باشند.
درمان معده درد
همان گونه که در قسمت قبل توضیح داده شد هر کدام از انواع دلایل درد معده می توانند سطحی و یا جدی باشند که در صورت سطحی بودن آن می توان با درمان های فوری و درمان خانگی معده درد تسکین و از بین بروند.
برای درمان و تسکین درد معده می توان از موارد زیر استفاده کرد:
زنجبیل
از گذشته های دور،مردم از زنجبیل به عنوان درمان هرچیزی از درد تا حالت تهوع استفاده میکردند.تحقیقات نیز نشان داده اند که این ماده می تواند درمانی موثر برای دردها و ناراحتی ها و سوزش معده و درمان عفونت معده باشد. بسیاری از افراد زنجبیل را به صورت مایع مصرف می کنندکه راحت ترین آن بریدن زنجبیل تازه و درست کردن چای زنجبیل با آن است.
چای بابونه
یک فنجان چای بابونه می تواند به عنوان یک ضد التهاب تمام دردها و ناراحتی های معده شما را تسکین دهد.
نعنا
نعنا اغلب به عنوان یک راه حل مفید برای معده درد شناخته شده است چرا که ماده ای به نام مندول در برگ های آن وجود دارد که ضد درد و مسکن طبیعی است.
برای استفاده از نعنا می توانید به روش های زیر عمل کنید:
-نعنا را به صورت چای دم کرده و بنوشید.
-عصاره نعنا را بو بکشید.
-از آبنات های نعنایی استفاده کنید.
-برگ های نعنا را به همان صورت بجوید .
سرکه سیب
اگر معده ناراحت ناراحت دارید سعی کنید یک قاشق غذا خوری سرکه سیب بخورید، اگر خیلی قو ی است آن را با یک فنجان آب و یک قاشق چای خوری مخلوط کنید و سپس آن را بنوشید.
اسید های موجود در سرکه سیب می توانند باعث کاهش هضم نشاسته موجود در غذاها شوند و اجازه می دهد که نشاسته به روده ها برسد و باکتری های موجود در روده را سالم نگه دارد.بعضی روزانه یک قاشق سرکه سیب را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مصرف می کنند.
کیسه آب گرم
شما ممکن است با یک کیسه آب گرم یا بطری آب گرم زمانی که در معده خود درد یا سوزش احساس می کنید، احساس آرامش کنید. گرما، روی معده شما باعث می شود که عضلات شما آرام شوند و حالت تهوع شما کاهش پیدا کند.
کیسه آب گرم را به مدت طولانی روی شکم خود نگذارید،چراکه می تواند باعث آسیب به پوست شما شود.
سوزش معده کیسه آب گرم
برای درمان اسید معده با داروی گیاهی در خانه می توانید از بابونه ، شیرین بیان و گل ختمی به صورت دم کرده استفاده کنید تا سوزش معده تان تسکین یابد.
اگر درمان خانگی بر معده درد شما اثر نکرد باید نتیجه گرفت که مشکل شما جدی تر است .اگر شاهد مشکلات و علائم پی در پی معده بعد از خوردن غذاهای خاصی یا انجام فعالیت خاصی بودید حتما به پزشک مراجعه کنید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد می توان با صبر کردن مشاهده کرد آیا درد معده بدون درمان رفع می شود یا خیر. در صورت تدام یا تشدید علائم و درد بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که:
استفراغ بیش از 12 ساعت طول می کشد.
تب همراه با درد شکم وجود دارد.
درد شکم به دنبال آسیب دیدگی مانند ضربه به معده ایجاد می شود.
فرد بعد از مصرف داروی جدید دچار شکم درد می شود.
درد معده در فرد دارای سیستم ایمنی ضعیف به دلیل اچ آی وی، شیمی درمانی یا سرکوب کننده سیستم ایمنی.
وجود درد شدید در قسمت فوقانی شکم.
درد غیرقابل تحمل معده.
درد معده و مدفوع سفید یا رنگ پریده.
زن باردار با درد شدید شکمی.
در فرد علائم کم آبی شدید مانند ادرار نکردن، شکاف لب، خشکی پوست، گیجی، سرگیجه یا گود افتادن چشم مشاهده می شود.
یک نوزاد تازه متولد شده دارای استفراغ مداوم یا تب شدید است.
به پزشک مراجعه کنید یا در صورت فوریت با اورژانس تماس بگیرید.
خلاصه
درد شکم می تواند یک ناراحتی جزئی یا آنقدر شدید باشد که عملکرد معده را سخت کند. توجه به علائم دیگر قبل از تصمیم گیری در مورد ضرورت مراقبت پزشکی مهم است. در بسیاری از موارد به ویژه مواردی که به دلیل عفونت های جزئی یا گاز، درد بالای معده طی چند ساعت یا چند روز برطرف می شود.
